Volume
In 2011 hadden 834.100 patiënten DM, waarvan 90% type 2. Volgens het
CBS heeft 4,3% van de bevolking DM. Ongeveer
25% van de mensen met DM zou nog niet gediagnosticeerd zijn. De prevalentie
bedraagt volgens de NHG-standaard 40 per 1000 mannen en 41 per 1000
vrouwen. Jaarlijks horen 87.000 Nederlanders dat ze DM hebben. Tussen 2001-2011 is het aantal Nederlanders met
DM met ruim de helft gestegen. Rekening houdend met groei en vergrijzing zal de
prevalentie in de periode 2011-2030 naar verwachting verder stijgen, met 34%
voor mannen en 32% voor vrouwen. Naar
verwachting zullen in 2025 ruim 1,3 miljoen Nederlanders DM hebben. De stijging
wordt veroorzaakt door dubbele vergrijzing, leefstijlfactoren, actievere
opsporing en een hogere alertheid bij de bevolking voor de symptomen van de
ziekte. 40-56% heeft bij DM last van 1
of meer complicaties. Van de mensen tussen 15-64 jaar met DM is 25% geheel of
gedeeltelijk arbeidsongeschikt. De ziekte schuift verder op naar adolescenten
en kinderen. Kortom, er is een probleem om de ziekte DM te hebben en er is als
land een probleem om voor een snel
groter wordend volume patiënten de zorg te organiseren en te bekostigen.
Kosten
De kosten voor DM waren in 2005 macro € 814 mln. In 2007 al € 1,0 miljard. 58% van deze kosten gaan naar
medicijnen en hulpmiddelen, 25% van de kosten betreft ziekenhuiskosten en 9%
naar ouderenzorg. In 2012 wordt slechts 8% van de totale zorgkosten voor diabetespatiënten
gedekt door integrale bekostiging. Vanuit gezondheidszorgperspectief blijken
alle screeningstrategieën om DM op te sporen kosteneffectief in vergelijking
met niets doen. Volgens adviesbureau Booz & Company (2011) kost DM de
Nederlandse maatschappij nu ongeveer 10 miljard euro per jaar. De 10 miljard kosten bestaat enerzijds uit uitgaven aan diabeteszorg (2-3 miljard), maar voor een
belangrijker deel aan verloren arbeidsuren. Er is ook een schatting gemaakt van
de zorgkosten voor diabetes in 2020. Hoewel het aantal patiënten tot 2020 naar
verwachting zal toenemen met 350.000 tot 475.00 patiënten, zullen de kosten
relatief sterker stijgen (naar 16 tot 19 miljard) vanwege een relatief groter
aandeel patiënten in de arbeidzame leeftijd. In 2012 stelt Achmea dat door integrale
bekostiging de kosten van DM zorg explosief stijgen. Met € 228 per patiënt per
jaar. Kritiek, geleverd door huisartsen,
op dit Achmea artikel is er ook. Want
stellen de huisartsen, een nieuwe bekostiging heeft tijd nodig, kostenbesparing
is pas na jaren zichtbaar, er is extra volumestijging in de ketenzorg door
gestructureerd werken, besparing op de kosten
van complicaties zijn niet meegenomen, etc.
Kosten DM ketenzorg (Vektis) liggen in 2012 op € 212,5 mln per jaar, dat is €
339 per patiënt per jaar. Ketenzorg betreft in 2011 rond 60% van de CVZ post “overige kosten”. In de
Miljoenennota 2014 is voor deze post Multidisciplinaire Zorg extra beschikbaar
€ 10,6 mln per jaar. 75% van dat bedrag is, gezien de door Vektis berekende kosten, gekoppeld aan de drie zorgstraten (DM,COPD,VRM) van ketenzorg. Jaarlijks komen er 87.000 DM patiënten bij. Ofwel: er is de
komende jaren € 91 per nieuwe DM patiënt per jaar beschikbaar, waarbij dan alle
overige ketentarieven bevroren moeten worden….. Kortom, er is naast een “volume”
probleem ook een financieel probleem om DM zorg via ketenzorg te blijven bekostigen.
Organisatie
In juni 2012 kwam het eindrapport (2012) van de Evaluatiecommissie
Integrale Bekostiging uit. De commissie vindt dat ondanks nog een beperkte
kwaliteitswinst en de hogere kosten moet worden doorgegaan met integrale
bekostiging. Met wel scherpere voorwaarden aan organisatie en prestaties van
zorggroepen en met meer patiëntparticipatie. Op weg naar de volgende stap: populatiebekostiging,
want een per aandoening gefinancierde zorg is geen gewenste eindsituatie, zo
meldt het eindrapport. De IGZ (2012) wil voor de toekomst meer multidisciplinaire
patiëntendossiers en individuele zorgplannen zien. De NZa (2012) benadrukt dat
steeds meer mensen met DM in ketenzorgtrajecten worden behandeld. Ketenzorg DM steeg
tussen 2007 en 2010 van 479.000 patiënten
naar bijna een miljoen. Het RIVM (2012) meldt dat het effect van integrale
bekostiging op de kwaliteit van zorg nog niet is te interpreteren. Er zijn
(kleine) verbeteringen in proces- en uitkomstindicatoren te zien. En zegt het
RIVM, slechts 50% van de zorggroepen heeft een toezichthoudend orgaan. DM zorg wordt met de landelijke standaard ketenzorg meetbaar gemaakt met tien procesindicatoren en zeven uitkomstindicatoren.
Er zijn voor de 140 zorggroepen nog vele vragen voor de nabije
toekomst niet opgelost.
|
Conclusie
De kosten van DM ketenzorg zijn sterk gestegen doordat een groter
volume DM patiënten wordt behandeld. Behandeld binnen een zorgstructuur waaraan
steeds hogere eisen worden gesteld. Op een simpele manier is het aantoonbaar
dat voor volumestijgingen in de vier ketens in de komende vier jaar nauwelijks
budget is. Inmiddels is de organisatie van ketenzorg dermate ingewikkeld
gemaakt dat uitvoering en voldoen aan
alle eisen een extra prijsverhogend effect zal hebben. Ook de uitwerking van
nog vele organisatievraagstukken (zie kader) vraagt extra tijd. En budget? Een ieder weet: Kosten = Volume x Prijs. Nu in een nieuwe organisatiestructuur
de tsunami van diabetes op ons afkomt, in combinatie met een beperkt groeibudget,
blijft de DM zorg maar op een manier betaalbaar: met een daling van het tarief.
Tijd dus voor bezinning bij het introduceren van een populatiebekostiging. Op alle fronten zijn er zorgen om de DM zorg, zoals verwoord in de nieuwe NHG standaard, te kunnen continueren.
AM
